Człowiek zaskoczony przez powódź rzadko działa rozsądnie. Ogarnięty paniką
najczęściej traci czas na podejmowanie sprzecznych decyzji oraz szukanie rzeczy
nie zawsze najbardziej mu potrzebnych. W efekcie popełnia błędy, które mogą
stanowić zagrożenie życia własnego i członków rodziny. Jednym z podstawowych
warunków skutecznej ochrony ludzi na terenach zagrożonych przez powódź jest ich
wiedza o tym, jak należy postępować, kiedy nadchodzi informacja o zagrożeniu. Sposobem sprawdzonym
jest
przygotowanie przez mieszkańców obszarów zalewowych tzw. „rodzinnych planów
powodziowych.”
Dane potrzebne do przygotowania rodzinnego
planu powodziowego
Ocena stopnia zagrożenia
Kluczowe znaczenie ma wiedza o tym, jak wysoko może sięgnąć fala powodziowa,
kto oraz w jakim stopniu znajdzie się w niebezpieczeństwie. Informacje o
ewentualnym zagrożeniu terenu, na którym mieszkamy, można znaleźć w urzędach
miast i gmin, które odpowiedzialne są za przygotowanie planów działania na
wypadek klęsk żywiołowych. Jeśli treść udostępnionych dokumentów nas nie
satysfakcjonuje, należy dokonać ustaleń na własną rękę. Pomóc mogą sąsiedzi,
zwłaszcza sędziwi. Zwykle pamiętają wezbrania na danym terenie, czasem potrafią
pokazać, dokąd sięgała woda i określić jej głębokość, przynajmniej w niektórych
miejscach. Ostrożność jest konieczna, bowiem powódź bywa nieobliczalna, zaś
techniczne zabezpieczenia przed nią zawodne.
Informacje z lokalnego planu ewakuacji
Gminny lub miejski plan przeciwpowodziowy zawiera informacje dotyczące
obszarów zalewowych, systemu ostrzegania, dróg ewakuacji i miejsc ewakuacji.
Warto je poznać:
-
System ostrzegania - składają się nań znaki i sygnały alarmujące o
zagrożeniu powodzią (syreny, indywidualne zawiadomienia telefoniczne,
komunikaty nadawane przez lokalne rozgłośnie radiowe, ostrzeżenia
przekazywane za pośrednictwem głośników radiowozów policyjnych, bezpośrednie
wizyty strażaków OSP, itp.).
-
Bezpieczne drogi samodzielnej ewakuacji - są to, oznakowane na czas
powodzi, trasy piesze i kołowe pozwalające szybko i bezpiecznie dotrzeć poza
zagrożony obszar, m.in. do punktów ewakuacji.
-
Miejsca ewakuacji - wytypowane obiekty, najczęściej użyteczności
publicznej (szkoły, przedszkola, ośrodki wypoczynkowe, parkingi itd.)
pełniące rolę tymczasowego schronienia dla ludzi, którzy muszą opuścić swoje
domy. Wyznacza się również miejsca służące do przechowania dobytku
powodzian, ich zwierząt gospodarskich, maszyn rolniczych, samochodów itd.
Organizacja pomocy sąsiedzkiej
Jest to korzystne z punktu widzenia możliwości wspólnego zabezpieczenia domów
i rzeczy, a także ewakuacji dzieci, osób starszych, zwierząt i dobytku. Pozwala
na wspólne przygotowanie planu postępowania na wypadek powodzi, z uwzględnieniem
różnorakich wariantów pomocy wzajemnej, choćby przy wynoszeniu mebli na wyższe
piętra budynków, dyżurów przy dobytku, wykorzystaniu różnych środków transportu.
Zapewnia wzajemne, bieżące informowanie się o niebezpieczeństwach oraz
możliwościach pomocy z zewnątrz. Ułatwia zorganizowanie opieki nad samotnymi lub
niedołężnymi osobami, które same nie są w stanie poradzić sobie w obliczu
powodzi.
Przygotowanie rodzinnego planu powodziowego
Wszyscy członkowie rodziny powinni wiedzieć, co mają robić, kiedy pojawi się
niebezpieczeństwo. Najlepiej, żeby domownicy wspólnie przygotowali strategię
postępowania opartą na informacjach zebranych wcześniej sposobami, o których
wspominaliśmy. Rodzinny plan powodziowy winien uwzględniać następujące elementy:
Warianty przebiegu powodzi
Pomimo istnienia lokalnego planu ewakuacji, opracowanego przez komitet
przeciwpowodziowy, należy rozpatrzyć sytuację, gdy powódź przychodzi
niespodziewanie. Należy wcześniej rozważyć, gdzie w domu jest najbezpieczniej
oraz jak i gdzie ewakuować się w sytuacji krytycznej. Warto sprawdzić również,
czy wszystkie pomieszczenia można opuścić bez specjalnych trudności -najlepiej
na różne sposoby (drzwiami, bramą, oknami, przez właz na dach itp.).
Źródła bieżących wiadomości
Gminne lub miejskie centra kryzysowe to zwykle najważniejsze źródła
informacji o aktualnej sytuacji oraz prognozach na najbliższą przyszłość.
Koniecznie trzeba zanotować sobie numery telefonów tych instytucji. Zdarza się,
że komitety przeciwpowodziowe zawierają z lokalnymi rozgłośniami radiowymi lub
telewizyjnymi porozumienia o przekazywaniu z anteny komunikatów dla mieszkańców
podczas zagrożenia. Dobrze jest więc wpisać do podręcznego notatnika,
kieszonkowego kalendarza lub telefonu komórkowego zarówno numery telefoniczne,
jak i nazwę stacji i częstotliwość, na której nadaje swój program. Warto znać
numery telefonów zakładu energetycznego, gazowego, kanalizacyjnego, straży
pożarnej, „Sanepidu" i najbliższego szpitala.
Miejsca kontaktowe
Ustalenie „miejsca kontaktowego", znanego całej rodzinie, jest bardzo ważne,
gdyż powódź może zaskoczyć jej członków poza domem. Najlepszym będzie dom
krewnych lub przyjaciół, mieszkających w bezpiecznym rejonie. Można też wybrać
obiekt wyznaczony przez komitet przeciwpowodziowy albo inny, gwarantujący
schronienie i opiekę, np. szkołę lub kościół. Wszyscy domownicy powinni znać
adres wybranego miejsca oraz ustalić sposób kontaktu.
Mapa ewakuacji
Mapę można przygotować w oparciu o informacje z lokalnego komitetu
przeciwpowodziowego oraz na podstawie własnych doświadczeń, przemyśleń i rozmów
z sąsiadami. Powinniśmy zaznaczyć na niej „miejsce kontaktowe", punkty
ewakuacji, położone wyżej tereny, na których można przechować bezpiecznie
samochód, maszyny i zwierzęta. Oznaczmy na naszej mapce również trasy dojazdów i
dojść.
Ważne przedmioty
Należy wspólnie ustalić i zapisać, jakie rzeczy są ważne na tyle, że trzeba
koniecznie mieć je z sobą w czasie ewakuacji i pobytu poza domem. Do
podstawowych należą: dowody tożsamości (również akty urodzenia), kosztowności,
pieniądze i papiery wartościowe, dokumenty dotyczące domu i posiadanych gruntów,
dokumentacja działalności gospodarczej i polisy ubezpieczeniowe. Wszyscy dorośli
powinni wiedzieć, gdzie wszystkie te przedmioty są przechowywane. Warto zabrać
apteczkę zawierającą podstawowe leki, pamiętając o indywidualnych, stałych
potrzebach farmakologicznych osób starszych i chorych. Należy wziąć z sobą koce
lub śpiwory, nieprzemakalne obuwie, ciepłą odzież, zapasową bieliznę oraz kurtki
przeciwdeszczowe. Dobrze jest mieć przy sobie radio na baterie, latarkę i zapas
żywności (w tym napojów) choćby na jeden dzień. Dorośli nie lubią rozstawać się
z pamiątkami rodzinnymi, a małe dzieci z ulubionymi zabawkami i domowymi
zwierzakami. Niech to wszystko będzie z nami podczas przymusowego pobytu w obcym
miejscu, nasze samopoczucie będzie wówczas zdecydowanie lepsze.
Zabezpieczenia wyposażenia oraz instalacji
Straty można zmniejszyć wynosząc na wyższe kondygnacje domu ruchome elementy
jego wyposażenia: lodówkę, pralkę, kuchnię gazową, sprzęt elektroniczny, meble
itp. Podobnie postępujemy ze środkami chemicznymi - herbicydami do ochrony
roślin, rozpuszczalnikami i farbami. Obowiązkowo wyłączamy prąd, gaz, wodę oraz
zamykamy hermetycznie, jeśli to możliwe, instalację odprowadzającą ścieki.
Wszyscy domownicy powinni wiedzieć, jak to się robi, najlepiej kolejno, według
spisanego wcześniej, szczegółowego harmonogramu postępowania.
Podział obowiązków
W rodzinnym planie powodziowym trzeba zapisać przejrzysty przydział zadań i
zaznajomić z nim zarówno dorosłych, jak i dzieci. Ważne jest, by każdy wiedział,
co ma z sobą podczas ewakuacji zabrać. Nawet kilkuletnie pociechy powinny znać
numery telefonów policji i centrum kryzysowego, aby mogły tam zadzwonić w razie
niebezpieczeństwa. Należy też zaznajomić je ze sposobem opuszczania domu oraz
zagrożonego terenu i pokazać drogi dotarcia do „miejsca kontaktowego". Dzieci
muszą wiedzieć, że pod żadnym pozorem nie wolno im zbliżać się do wezbranej
wody, a także próbować przez nią przechodzić, choćby wyglądała na płytką.
Ćwiczenia
Plan działania na wypadek tak rzadkiego zdarzenia, jakim jest powódź, będzie
mało skuteczny bez uzupełniania go o bieżące informacje oraz okresowych ćwiczeń.
Raz do roku domownicy powinni wspólnie przypomnieć sobie podstawowe elementy
planu i rozważyć, czy wszystkie są aktualne. Dotyczy to szczególnie numerów
telefonów, adresów instytucji odpowiedzialnych za przebieg akcji
przeciwpowodziowej, dróg i miejsc ewakuacji. Powinno się również ponownie
sprawdzić, kto z sąsiadów w obliczu zagrożenia potrzebować może naszej pomocy.
Do zapamiętania
Rodzinny plan powodziowy winien zawierać następujące informacje:
§ ważniejsze numery telefonów (gminnego lub miejskiego centrum kryzysowego,
zakładu energetycznego, gazowego, szpitala itd.)
§ opis sposobu powiadamiania o nadchodzącym zagrożeniu (syrena, bicie dzwonów
kościelnych, komunikaty stacji radiowej itd.)
§ wskazanie punktu kontaktowego dla całej rodziny (adres i numery telefonów)
§ mapkę z oznaczonymi drogami ewakuacji i miejscami ewakuacji
§ określenie kto i co zabiera z sobą podczas ewakuacji
§ spis i sposób wyłączenia instalacji (elektrycznej, gazowej, kanalizacyjnej
itd.)
*tekst pochodzi z opracowania pt. „Zagrożenia
naturalne” autorstwa M. Barszczyńska; E. Bogdanowicz, Ł. Chudy, M. Karzyński; R.
Konieczny, M. Krawczyk, M. Mierkiewicz, A. Ordak, C. Rataj, M. Sasim, M. Siudak,
M. Sztobryn, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodne, Warszawa 2002. |